Para İlamlarının İcrası: İcra Emri, Tehir-i İcra ve Borçlunun Hakları
Hızlı Bilgi
İcra Emri Nedir?
İcra emri, ilamlı icrada borçluya gönderilen ve borcunu ödemesi gerektiğini bildiren resmi tebligattır. İlamsız icradaki ödeme emrinden farklı olarak, icra emrine karşı borca itiraz edilemez.
Tehir-i İcra
İcranın geri bırakılması (tehir-i icra), borçlunun belirli ve ispatlanabilir sebeplerle (itfa, imhal, zamanaşımı) takibin durdurulmasını talep etme hakkıdır.
İlamların Kesinleşmesi
Para ve teminat verilmesine ilişkin ilamlar kural olarak kesinleşmeden icraya konulabilir. Ancak kira tespit, iştirak nafakası dışındaki nafaka, limited şirket ortaklık payı gibi özel durumlarda kesinleşme şartı aranır.
İcranın Geri Bırakılması
Borçlu, icra takibinin kesinleşmesinden sonra da borcun ödendiği, ertelendiği veya zamanaşımına uğradığı gerekçeleriyle İcra Mahkemesi'nden takibin durdurulmasını talep edebilir.
İcra ve İflas Kanunu (İİK) uyarınca mahkeme kararlarının (ilamların) zorla yerine getirilmesi (icrası), icra hukukunun temelini oluşturur. Bir önceki yazımızda para ve teminat dışındaki ilamların (taşınır, çocuk, taşınmaz, iş yapma/yapmama) icrasını ele almıştık. Bu yazımızda ise icra takiplerinin büyük çoğunluğunu oluşturan, para veya teminat verilmesine ilişkin ilamların icra edilme süreci ile bu süreçte borçlunun başvurabileceği "icranın geri bırakılması" (tehir-i icra) gibi önemli hukuki yolları inceleyeceğiz.
Bu Yazıyı Paylaşın
Bu makaleyi sosyal medyada paylaşarak para ilamlarının icrası, icra emri ve tehir-i icra hakkındaki faydalı bilgilerin daha fazla kişiye ulaşmasını sağlayabilirsiniz.
31. Madde / İrtifak haklarına mütedair ilamlar ve 31/a. Madde / Gemilere ilişkin ilamlar
İİK Madde 31 ve 31/a, özel nitelikli bazı haklara veya varlıklara ilişkin mahkeme kararlarının (ilamların) icrasını düzenler.
- 31. Madde (İrtifak Hakları): Mahkeme kararıyla bir irtifak hakkının (örneğin geçit hakkı, intifa hakkı gibi taşınmaz üzerinde kurulan sınırlı ayni haklar) kurulmasına, kaldırılmasına veya değiştirilmesine hükmedilmişse, bu ilamların icra dairesi aracılığıyla nasıl yerine getirileceğini düzenler. Genellikle ilgili tapu sicilinde gerekli tescil veya terkin işlemlerinin yapılması icra marifetiyle sağlanır.
- 31/a. Madde (Gemiler ve Aynî Haklar): Mahkeme kararıyla bir geminin teslimine veya gemi üzerindeki ayni haklara (ipotek, intifa gibi) ilişkin hükümlerin icrasını düzenler. Bu ilamların icrası için genellikle kesinleşme şartı aranır. İlam özeti ilgili gemi siciline gönderilir ve şerhi sağlanır.
İrtifak Hakları ve Gemi İlamlarının İcrası Hakkında Bilgi İçin: İcra ve İflas Kanunu'nun 31. ve 31/a. Maddelerini inceleyerek bu özel ilam türlerinin icra usullerini öğrenebilirsiniz.
32. Madde / II. Para ve Teminat Verilmesi Hakkındaki İlamların İcrası / İcra emri ve muhtevası
İcra ve İflas Kanunu'nun İkinci Babının en önemli kısımlarından biri, para veya teminat verilmesine ilişkin mahkeme kararlarının (ilamların) nasıl icra edileceğini düzenleyen Madde 32'dir.
I. GENEL OLARAK
Para ve teminat ilamları, borçlunun belirli bir miktar parayı ödemeye veya teminat (güvence) vermeye mahkum edildiği kararlardır. Bu tür ilamlar, alacaklının icra dairesine başvurusuyla ilamlı icra yoluyla takip edilir.
II. İLAMIN İCRA DAİRESİNE VERİLMESİ/TAKİP TALEBİ
İlamlı icra takibi başlatmak için alacaklı veya vekili, elindeki ilamı ve bir takip talebini yetkili icra dairesine sunar. Takip talebinde alacaklı, borçlu bilgileri, ilamın hangi mahkemeden alındığı, tarihi, numarası ve takip konusu alacak/teminat miktarı belirtilir.
Kesinleşme Konusu
- Genel Kural - İlamın Kesinleşmesine Gerek Olmaması: Para ve teminat verilmesine ilişkin ilamlar, kural olarak kesinleşmeden icraya konulabilir. Yani, mahkeme kararı temyiz edilmiş veya istinaf edilmiş olsa bile, karar verildiği anda icra edilebilir nitelik kazanır.
- Kesinleşmeden İcra Edilemeyen İlamlar: Türk hukuku, bazı özel nitelikli para borcu ilamlarının ancak kesinleştiğinde icraya konulabileceğini düzenlemiştir. Bu durumlar kanunda sınırlı olarak sayılmıştır:
- Kira tespit ilamları
- Boşanmanın ferilerine ilişkin tazminat ve yoksulluk nafakası dışındaki nafaka ilamları
- Gayrimenkulün aynına ilişkin ilamlar (bedele dönüşse bile)
- Limited şirket ortaklığından çıkarma payı ilamları
Her bir alacak ve vekalet ücreti için ayrı takip yapılıp yapılamayacağı konusu önemlidir. Bir ilamda birden fazla alacak kalemi (asıl alacak, faiz, vekalet ücreti, yargılama giderleri) varsa, kural olarak bunların hepsi aynı takipte istenir. Vekalet ücreti de ilamın eki niteliğinde olup, asıl alacakla birlikte takip edilir, ancak bazı durumlarda sadece vekalet ücreti için de takip başlatılabilir.
Önemli Hususlar
- İlama Dayalı Olarak İlamsız Takip Yapılamayacağı: Elinde ilam olan alacaklı, ilamlı icra yerine ilamsız takip yoluna başvuramaz. İlamsız takipteki itiraz süresi ve nedenleri ilamlı takibe göre borçlu lehine daha geniş olduğu için, ilamlı takip başlatma hakkı varken ilamsıza başvurulması yasaklanmıştır.
- Birden Fazla Takip Yapılamayacağı: Aynı ilama konu aynı alacak için birden fazla ilamlı icra takibi başlatılamaz.
- Faizle İlgili Hususlar: İlamda hükmedilen faiz oranı ve başlangıcı önemlidir. Takip talebinde faiz açıkça belirtilmelidir. İlamda faiz oranı belirtilmemişse yasal faiz uygulanır.
III. İCRA EMRİ GÖNDERİLMESİ
Takip talebi üzerine icra dairesi, borçluya bir "icra emri" gönderir. İcra emri, borçlunun ilamda hükmedilen borcu belirli bir süre içinde ödemesini, aksi takdirde cebri icra (haciz, satış) yapılacağını bildiren resmî tebligattır.
İcra Emrinin İçeriği:
İcra emrinde; ilamın bilgileri, takip konusu alacak/teminat miktarı, faizi, icra masrafları ve borcun ödenmesi için tanınan yasal süre (genellikle tebliğden itibaren 7 gün) gibi bilgiler bulunur. Ayrıca, borçlunun ödeme yapmazsa veya icranın geri bırakılması (tehir-i icra) sebeplerine dayanarak İcra Mahkemesi'ne başvurmazsa cebri icraya maruz kalacağı uyarısı yer alır.
İcra Emrinin Tebliğinden Sonra Borçlunun Önündeki Seçenekler:
- Ödeme Yapması: Borçlu, icra emrinde belirtilen süre içinde borcu faiz ve masraflarıyla ödeyebilir.
- İcra Mahkemesine Şikâyet: Borçlu, icra emrinin kendisine veya ilama aykırı olduğu iddiasıyla İcra Mahkemesi'ne şikayette bulunabilir (örn. ilamın kesinleşmeden icraya konulduğu, ilamda olmayan bir faiz istendiği gibi). Bu şikayet, ilamsız takipteki borca itirazdan farklıdır ve icra takibini kendiliğinden durdurmaz.
- İcranın Geri Bırakılması Kararı Alınması: Borçlunun en önemli haklarından biridir. Borcun ödendiği, ertelendiği veya zamanaşımına uğradığı gibi kanunda sınırlı olarak sayılan sebeplere dayanarak icranın durdurulmasını (tehir-i icra) talep edebilir.
- Borcun Ödenmemesi: Borçlu, ödeme yapmaz ve icranın geri bırakılması kararı da alamazsa, icra takibi kesinleşir ve haciz işlemleri başlar.
- İflas Talebinde Bulunma: Borçlu, yasal şartları varsa kendi iflasını talep edebilir.
Para İlamlarının İcrası ve İcra Emri Hakkında Bilgi İçin: İcra ve İflas Kanunu'nun para ilamlarının icrasına ilişkin genel hükümlerini (Madde 32, 35) ve ilamların kesinleşmesi konusundaki özel durumları düzenleyen maddelerini inceleyerek detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Yazının Devamı İçin Tıklayınız →