Trafik Kazası Tazminat Davaları
Hızlı Bilgi
Yasal Dayanağı
Karayolları Trafik Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Sigortacılık Kanunu ve ilgili mevzuat
Tazminat Türleri
Maddi tazminat (tedavi giderleri, iş göremezlik, destekten yoksun kalma) ve manevi tazminat
Zamanaşımı
Zararın ve sorumluların öğrenilmesinden itibaren 2 yıl, kazadan itibaren 10 yıl
Görevli Mahkeme
Asliye Hukuk Mahkemesi (bazı durumlarda Tüketici Mahkemesi)
TRAFİK KAZASI TAZMİNAT DAVALARI
Trafik kazaları, maalesef günlük hayatın kaçınılmaz bir gerçeği olup, can ve mal kayıplarına yol açabilen ciddi sonuçlar doğurur. Bu kazalar sonucunda ortaya çıkan zararların giderilmesi, mağdurlar veya hak sahipleri için hayati önem taşır. Türk hukuk sistemi, trafik kazalarından kaynaklanan zararların tazmin edilmesi konusunda geniş bir yasal çerçeve sunarken, sigorta kurumları da bu süreçte merkezi bir rol oynar.
Bu yazımızda, trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarının hukuki dayanaklarını, talep edilebilecek tazminat türlerini, sigorta şirketlerinin sorumluluklarını ve dava sürecinin temel aşamalarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
I. İLGİLİ MEVZUAT
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davaları ve sigorta konuları, Türk hukukunda başlıca şu kanun ve düzenlemelerle şekillenir:
Temel Mevzuat
- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK): Trafik kuralları, trafik güvenliği, araç tescili, sürücü belgeleri, trafik sigortası ve kazalara ilişkin sorumluluklar bu Kanun'da düzenlenmiştir. Özellikle 85. maddesi ve devamı, motorlu araç işletenlerin sorumluluğunu belirler.
- 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK): Genel haksız fiil sorumluluğu, maddi ve manevi tazminatın hesaplanması, kusur ve illiyet bağı gibi genel borçlar hukuku prensipleri, trafik kazası davalarında tamamlayıcı olarak uygulanır.
- 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK): Davanın açılması, yargılama usulü, ispat yükü, deliller ve mahkeme kararlarına ilişkin genel usul hükümleri bu Kanun'da yer alır.
- 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu: Sigortacılık faaliyetlerinin genel esasları, sigorta şirketlerinin yükümlülükleri ve denetimi bu Kanun'la düzenlenmiştir.
- Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları: Zorunlu trafik sigortasının kapsamını, teminat limitlerini, istisnalarını ve işleyişini detaylandıran, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan idari düzenlemedir.
İlgili Mevzuat Hakkında Bilgi İçin:
- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
- 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu
- 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
- 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu
- Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları (SEDDK)
II. TRAFİK KAZASI VE SORUMLULUK KAVRAMI
Trafik kazası, karayolunda hareket halinde olan en az bir motorlu aracın karıştığı, ölüm, yaralanma veya maddi hasarla sonuçlanan olaylardır.
Trafik kazalarında sorumluluk, KTK'da özel olarak düzenlenmiştir. KTK madde 85'e göre, bir motorlu aracın işletilmesinden doğan zararlardan, aracın işleteni ve varsa bağlı olduğu teşebbüsün sahibi kusursuz sorumluluk ilkesine göre sorumludur. Yani, zararın oluşmasında bir kusurları olmasa dahi, aracın yarattığı tehlike nedeniyle sorumlulukları bulunur.
III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT TÜRLERİ
Trafik kazası sonucunda meydana gelen zararlar iki ana başlık altında tazmin edilebilir:
A. Maddi Tazminat
Mağdurun veya hak sahiplerinin doğrudan malvarlığında meydana gelen azalmayı ifade eder.
Bedensel Zararlar
Kaza sonucunda yaralanan kişinin uğradığı maddi kayıplardır:
- Tedavi Giderleri: Kazazedenin iyileşmesi için yapılan tüm tedavi, ilaç, hastane, rehabilitasyon, protez vb. masrafları.
- Kazanç Kaybı: Kazazedenin kaza nedeniyle geçici olarak iş göremez hale geldiği süre boyunca kaybettiği ücret ve diğer kazançlar.
- Sürekli İş Göremezlik Tazminatı: Kazazedenin kaza nedeniyle kalıcı bir bedensel veya zihinsel engellilik durumuna gelmesi sonucu gelecekteki kazançlarında meydana gelen azalmanın tazminidir. Bu, kişinin yaşı, mesleği, engellilik oranı ve kazanç kapasitesi dikkate alınarak hesaplanır.
- Ekonomik Geleceğin Sarsılması: Yaralanma nedeniyle kişinin mesleğinde ilerleme, terfi etme veya daha iyi bir gelir elde etme potansiyelinin düşmesi gibi kayıplar.
Ölüm Halinde Tazminat
Kaza sonucunda bir kişinin vefat etmesi halinde, onun desteğinden yoksun kalan kişilerin (genellikle eş, çocuklar, anne-baba) vefat nedeniyle uğradığı maddi kayıplardır:
- Cenaze Giderleri: Vefat edenin defin ve cenaze ile ilgili masrafları.
- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Vefat edenin sağlığında destek olduğu kişilerin, bu destekten mahrum kalmaları nedeniyle uğradığı maddi kayıplardır. Bu tazminat, vefat edenin muhtemel yaşam süresi, kazanç kapasitesi, destek verdiği kişilerin yaşı ve ihtiyaçları dikkate alınarak hesaplanır.
B. Manevi Tazminat
Kaza sonucunda mağdurun veya hak sahiplerinin yaşadığı elem, keder, üzüntü, acı, şok, psikolojik travma gibi bedensel olmayan, ruhsal kayıpların tazminidir. Manevi tazminatın miktarı, hakimin takdirine bağlı olup, somut olayın özellikleri, tarafların sosyal ve ekonomik durumu, kazanın niteliği ve zararın ağırlığı gibi faktörler göz önüne alınarak belirlenir. Özellikle ölüm veya ağır bedensel yaralanmalar halinde, manevi tazminat talepleri sıklıkla gündeme gelir.
IV. SİGORTANIN ROLÜ: ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI (TRAFİK SİGORTASI)
Türkiye'de motorlu araç sahiplerinin, araçlarının sebep olabileceği maddi ve bedensel zararları karşılamak üzere Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) yaptırması yasal bir zorunluluktur. Bu sigorta, kazaya karışan aracın üçüncü kişilere verdiği zararları belirli limitler dahilinde karşılar.
Sigorta Kapsamı ve Uygulama
- Kapsamı: Trafik sigortası, kazaya karışan aracın neden olduğu diğer araçlardaki ve üçüncü kişilere ait mallardaki maddi zararları, ayrıca kazada yaralanan veya hayatını kaybeden üçüncü kişilerin tedavi giderleri, sürekli iş göremezlik tazminatı ve destekten yoksun kalma tazminatlarını karşılar.
- Kapsam Dışı Haller: Sigortalı aracın kendi hasarları (kasko sigortası kapsamındadır), sigortalının kendi yakınlarına verdiği zararlar (istisnai haller dışında), kaza anında sürücünün ehliyetsiz olması, alkollü veya uyuşturucu madde etkisinde olması gibi durumlar poliçe genel şartlarında kapsam dışı bırakılabilir.
- Sigorta Şirketine Başvuru: Kazadan sonra, zarar gören kişi veya hak sahipleri, doğrudan kusurlu aracın trafik sigortasını yapan sigorta şirketine yazılı olarak başvurarak tazminat talebinde bulunabilirler. İlgili evrakların (kaza tespit tutanağı, eksper raporu, sağlık raporları, hasar belgeleri vb.) eksiksiz sunulması önemlidir. Sigorta şirketi, başvuruyu tebliğ aldığı tarihten itibaren 15 iş günü içinde ödeme yapmak zorundadır.
- Sigorta Tahkim Komisyonu: Sigorta şirketinin tazminat talebini reddetmesi veya yeterli görmemesi halinde, mağdur veya hak sahipleri dava açmak yerine Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvurabilirler. Bu, daha hızlı ve düşük maliyetli bir çözüm yoludur.
- Güvence Hesabı: Zorunlu trafik sigortası bulunmayan, kazaya karışan aracın tespit edilemediği (kaçan araç) veya çalınan araçların neden olduğu trafik kazalarında meydana gelen bedensel zararlar ile trafik sigortası limiti yetersiz kalan durumlarda Güvence Hesabı'na başvurulabilir.
Daha Fazla Bilgi İçin:
- Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM)
- Sigorta Tahkim Komisyonu
- Güvence Hesabı
V. TAZMİNAT DAVASI SÜRECİ
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davaları, karmaşık hukuki süreçler içerebilir ve dikkatli bir takip gerektirir.
A. Dava Öncesi Süreç
- Kaza Tespiti: Kaza sonrasında trafik polisi veya jandarma tarafından olay yeri incelemesi ve kaza tespit tutanağı düzenlenmesi çok önemlidir. Gerekirse bilirkişi raporları alınır.
- Sigorta Şirketine Başvuru: Dava açmadan önce, zarar görenin sigorta şirketine yazılı başvuru yapması ve yasal 15 iş günlük sürenin geçmesi gerekir.
B. Davanın Tarafları
- Davacı: Kazada bedensel veya maddi zarara uğrayan kişi, vefat halinde destekten yoksun kalanlar veya mülk sahibi.
- Davalı: Zarardan sorumlu olan aracın sürücüsü, sahibi ve zorunlu trafik sigortacısıdır. Kasko sigortası varsa, kendi aracının hasarı için kasko sigortacısına başvurulur.
C. Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli Mahkeme: Trafik kazalarından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davalarında genel olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Tüketici niteliğindeki sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda Tüketici Mahkemeleri de görevli olabilir.
- Yetkili Mahkeme: Kaza yeri mahkemesi, davalı sigorta şirketinin merkez veya şubesinin bulunduğu yer mahkemesi, davalının yerleşim yeri mahkemesi veya zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi yetkili olabilir.
D. Zamanaşımı Süreleri
Trafik kazalarından doğan tazminat talepleri, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu madde 109 uyarınca belirli zamanaşımı sürelerine tabidir:
- Genel zamanaşımı süresi, zararın ve zarar sorumlusunun öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde kaza tarihinden itibaren 10 yıldır.
- Eğer kaza aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve Ceza Kanunu'nda bu suç için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, tazminat davasında bu daha uzun olan ceza zamanaşımı süresi uygulanır.
- Rücu (geri alma) davalarında da özel zamanaşımı süreleri bulunur.
Daha Fazla Bilgi İçin:
- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu - Madde 109
E. İspat Yükü ve Deliller
Davacı, tazminat talebini ispat etmek zorundadır. Bu kapsamda, kazanın meydana geldiği, zararın boyutu, kazayla zarar arasındaki illiyet bağı ve sorumluların kusurları veya sorumluluk halleri (kusursuz sorumluluk) gibi hususlar delillerle desteklenir.
Başlıca deliller: Kaza tespit tutanağı, bilirkişi raporları, araç hasar tespit raporları, sağlık raporları ve epikrizler, şahit beyanları, kamera kayıtları vb.
F. Yargılama Usulü
Trafik kazası tazminat davaları, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenen yazılı yargılama usulüne tabidir. Bu usulde, dilekçeler teatisi, ön inceleme, tahkikat ve sözlü yargılama aşamaları bulunur.
G. Faiz
Tazminat alacaklarına, sigorta şirketinin temerrüde düştüğü tarihten (genellikle başvuru sonrası 15 iş günü sonunda) veya davanın açıldığı tarihten itibaren yasal faiz işletilir.
VI. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU VE GÜVENCE HESABI
Trafik kazası mağdurları için sigorta şirketleriyle yaşanan anlaşmazlıkları çözmede Sigorta Tahkim Komisyonu ve belirli durumlarda Güvence Hesabı önemli alternatif mekanizmalardır. Bu yollar, yargılama sürecine göre daha hızlı ve uzman bir çözüm sunabilir. Özellikle sigorta şirketinin sorumluluğunu tamamen veya kısmen reddetmesi hallerinde bu yollara başvurmak faydalı olabilir.
Trafik kazası tazminat davası için profesyonel hukuki danışmanlık almak ister misiniz?
Bizimle İletişime GeçinSonuç
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davaları, hukuki ve teknik detayları barındıran karmaşık süreçlerdir. Zararların doğru tespiti, yasal hakların etkin bir şekilde kullanılması ve sürecin usulüne uygun yürütülmesi, mağdurların hak ettikleri tazminata ulaşmaları açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, trafik kazası mağdurlarının veya hak sahiplerinin, bu tür davalarda trafik hukuku ve sigorta hukuku alanında uzmanlaşmış bir avukattan profesyonel hukuki destek almaları, hak kayıplarının önüne geçmek ve adil bir sonuca ulaşmak adına hayati bir adımdır.
Önemli Not
Bu makale, trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davaları hakkında genel bir bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hukuki danışmanlık niteliği taşımamaktadır. Her trafik kazası ve tazminat talebi kendine özgü koşullar içerir ve bu nedenle kişiselleştirilmiş hukuki danışmanlık gerektirir. Makalede yer alan bilgiler, yasal değişiklikler, yeni içtihatlar veya sizin özel durumunuza uygun olmayan yönlendirmeler nedeniyle eksik veya güncelliğini yitirmiş olabilir.
Trafik kazası yaşadıysanız ve tazminat talep etmek istiyorsanız, harekete geçmeden önce, mutlaka trafik hukuku ve tazminat davaları alanında uzmanlaşmış bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz.
Kaynaklar
- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
- 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu
- 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
- 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu
- Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları
- Yargıtay Kararları
Hukuki Danışmanlık İçin İletişime Geçin
ASEL NEVA Hukuk ve Arabuluculuk Bürosu olarak, alanında uzman avukatlarımız ile size özel çözümler sunmaktayız.
Danışmanlık İçin Bize Ulaşın