İşverenle Sorun Yaşadım: Arabulucuya Gitmek Zorunda mıyım?
Özet: İşçi-işveren uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk, hak arayışında hızlı ve ekonomik bir yol sunar. Hangi davalarda zorunlu olduğunu ve sürecin nasıl işlediğini bu rehberde bulabilirsiniz.
I. İŞ UYUŞMAZLIKLARINDA ZORUNLU ARABULUCULUK NEDİR?
A) Arabuluculuk Kavramına Kısa Bakış
Arabuluculuk, taraflar arasındaki uyuşmazlığın, bağımsız ve tarafsız bir üçüncü kişi olan arabulucu eşliğinde, mahkeme dışında, dostane yollarla çözüme kavuşturulması sürecidir.
B) Zorunlu Arabuluculuğun Hukuki Niteliği
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 1 Ocak 2018'den itibaren getirilen "zorunlu arabuluculuk" (dava şartı arabuluculuk), belirli iş uyuşmazlıklarında mahkemeye dava açmadan önce arabulucuya başvurulmasının bir dava şartı olduğu anlamına gelir.
C) Amacı
- Yargı Yükünü Azaltmak
- Hızlı ve Ekonomik Çözüm
- İş İlişkisini Korumak
- Gizlilik
II. HANGİ İŞ UYUŞMAZLIKLARINDA ZORUNLU ARABULUCULUK GEÇERLİDİR?
- İşçilik Alacakları ve Tazminat Talepleri:
- Kıdem Tazminatı
- İhbar Tazminatı
- Fazla Mesai Ücreti
- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti (UBGT)
- Hafta Tatili Ücreti
- Yıllık İzin Ücreti
- Kötü Niyet Tazminatı
- Sendikal Tazminat
- Eşit Davranmama Tazminatı
- Prim, İkramiye, Komisyon, Yıllık Ücretli İzin Alacağı
- İşe İade Davaları
III. HANGİ İŞ UYUŞMAZLIKLARI ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDA DEĞİLDİR?
- İş Kazası veya Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
- İşe İade Talebi Dışındaki Tespit Davaları
- Sendikal Faaliyetlere İlişkin Davalar
- Rücu Davaları
- Nafaka ve Evlilik Birliğinden Kaynaklanan Davalar
- İşsizlik Sigortası Kanunu'ndan Kaynaklanan Davalar
- Kişilik Haklarına Saldırıdan Kaynaklanan Manevi Tazminat Davaları
IV. ZORUNLU ARABULUCULUK SÜRECİ NASIL İŞLER?
- Başvuru: Yetkili adliyedeki arabuluculuk bürosuna başvuru.
- Arabulucu Atanması: Sicile kayıtlı arabulucu görevlendirilir.
- Toplantılar ve Müzakereler: Arabulucu, tarafları toplantıya davet eder ve müzakere başlar.
- Süre: Süreç en fazla 3+1 hafta içinde tamamlanır. İşe iade davalarında 3+1 iş günü.
- Anlaşma veya Anlaşamama: Anlaşılırsa belge düzenlenir, anlaşılamazsa son tutanak verilir.
- Dava Açma Süresi: Son tutanaktan sonra kanuni sürede dava açılmalı.
V. İŞÇİNİN HAKLARI VE DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
- Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler: Arabuluculuğa başvuru, dava açma süresini durdurur. Sonrasında süreler işlemeye devam eder.
- Gizlilik: Arabuluculuk süreci ve beyanlar gizlidir.
- İlk Toplantıya Katılım: Katılmazsanız arabuluculuk ücreti ve yargılama giderlerinden sorumlu olabilirsiniz.
- Avukat Desteği: Hak kaybı yaşamamak için iş hukuku avukatından destek alın.
- Anlaşma Belgesi: Tüm alacak kalemleri ve detaylar eksiksiz olmalı.
- Duygusal Kararlar Yerine Rasyonel Yaklaşım: Sonuç odaklı ve rasyonel olun.
VI. SONUÇ
İşverenle yaşadığınız çoğu alacak ve tazminat uyuşmazlığı ile işe iade talebiniz için mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Bu zorunluluk, yasal bir dava şartıdır ve uyulmaması halinde davanız usulden reddedilecektir.
Haklarınızın tam olarak korunması ve adil bir sonuca ulaşmak için iş hukuku alanında uzman bir avukatla hareket etmek büyük önem taşır.