İcra ve İflas Hukukunda Şikayet Kurumu: Kim, Neye, Nasıl Şikayet Eder?
Hızlı Bilgi
Şikayet Nedenleri
İcra işleminin kanuna aykırı olması, olaya uygun olmaması, bir hakkın yerine getirilmemesi veya sebepsiz sürüncemede bırakılması durumlarında şikayet edilebilir.
Şikayet Süresi
Kural olarak 7 gündür, ancak bazı durumlarda şikayet süresiz olarak yapılabilir (kamu düzenine aykırılık, hakkın yerine getirilmemesi gibi).
Yetkili ve Görevli Mahkeme
Şikayet incelemesi yapma yetkisi kural olarak icra mahkemesine aittir. İlgili icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesi yetkilidir.
Şikayet Tarafları
Şikayet eden: menfaati ihlal edilen kişi (alacaklı, borçlu, 3. kişi). Şikayet olunan: İşlemi yapan icra veya iflas dairesidir.
İcra ve iflas takipleri, devletin yetkili organları (icra ve iflas daireleri) aracılığıyla yürütülen resmi süreçlerdir. Bu süreçlerde yapılan işlemlerin hukuka veya olayın gereklerine uygun olup olmadığı, ilgililerin hak kaybına uğrayıp uğramadıkları her zaman denetime tabidir. İcra ve İflas Kanunu (İİK), bu denetimi sağlamak ve ilgililerin haksız işlemlerden dolayı mağdur olmasını önlemek amacıyla "şikayet" adı verilen özel bir hukuki başvuru yolu öngörmüştür.
Şikayet, icra ve iflas daireleri personelinin işlemlerine veya kanunun icra mahkemesine görev verdiği diğer konulara karşı başvurulan, hızlı sonuç alınması hedeflenen bir yoldur. Bu yazımızda, şikayet kavramını ve hukuki niteliğini, şikayetin koşullarını (nelere, hangi nedenlerle ve hangi sürede şikayet edilebileceğini), şikayette tarafları, görevli ve yetkili mahkemeyi detaylı bir şekilde ele alacağız.
I. KAVRAM ve HUKUKİ NİTELİK
Şikayet, icra ve iflas hukuku cebri icra organlarının (icra ve iflas daireleri ile personeli) işlemlerinin kanuna, olayın gereklerine veya hukuka aykırı olduğu iddiasıyla bu işlemin düzeltilmesi veya eski hale getirilmesi amacıyla başvurulan özel bir kanun yoludur.
Hukuki Niteliği:
Şikayet, bir dava türü değildir; icra ve iflas hukukuna özgü, kamu düzeni ve ilgililerin haklarının korunması amacıyla getirilmiş, icra mahkemesi tarafından incelenen bir denetim mekanizmasıdır. Amacı, icra organlarının işlem veya eylemlerinin kanuna uygunluğunu sağlamaktır.
Şikayet Kurumunun Tanımı ve Hukuki Niteliği Hakkında Bilgi İçin: İcra ve İflas Kanunu'nun şikayet kurumunu düzenleyen maddesini (genellikle Madde 16) ve bu konudaki hukuki değerlendirmeleri inceleyerek şikayetin ne anlama geldiğini ve hukuktaki yerini öğrenebilirsiniz.
II. ŞİKÂYETİN KOŞULLARI
Şikayet yoluna başvurabilmek için bazı koşulların mevcut olması gerekir:
A) Şikâyete Konu Olabilecek Bir İşlem Bulunması
Şikayet, icra ve iflas hukukuna ilişkin belirli işlem veya eylemlere karşı yapılabilir:
- İcra ve İflas Dairelerinin İşlemleri: İcra müdürünün, icra müdür yardımcısının veya katiplerin icra ve iflas takip süreci içinde yaptıkları veya yapmaları gereken ancak yapmadıkları tüm işlem veya eylemler şikayete konu olabilir (ödeme emri düzenleme, haciz yapma, satış yapma, parayı dağıtma vb.).
- Kanunun Açıkça Öngördüğü Şikâyet Konusu İşlemler: Kanun, bazı özel durumları açıkça şikayete tabi tutmuş olabilir.
B) Bir Şikâyet Nedeni Bulunması
Şikayete başvurabilmek için, şikayetçinin bir hukuki menfaatinin bulunmasının yanı sıra, işlemin aşağıda belirtilen nedenlerden biriyle sakatlanmış olması gerekir:
- İşlemin Kanuna Aykırı Olması: Yapılan icra veya iflas işleminin İİK veya diğer ilgili kanun hükümlerine aykırı olması (örn. haczedilemeyecek bir malın haczedilmesi, usulüne uygun tebligat yapılmaması).
- İşlemin Olaya Uygun Olmaması: İşlemin kanuna uygun olmakla birlikte, somut olayın özelliklerine veya amacına uygun düşmemesi (örn. çok değerli bir malın düşük bir bedelle satılması gibi durumlarda ihalenin feshinde bu neden de dikkate alınabilir).
- Bir Hakkın Yerine Getirilmemesi: İcra veya iflas dairesinin kanundan doğan bir hakkı (örn. alacaklının haciz talebini, borçlunun dosyayı inceleme talebini) haklı bir sebep olmaksızın yerine getirmemesi.
- Bir Hakkın Sebepsiz Şekilde Sürüncemede Bırakılması: İcra veya iflas dairesinin, kanundan doğan bir işlemi yapmayı haklı bir neden olmaksızın geciktirmesi, uzun süre sürüncemede bırakması.
Şikayet Nedenleri ve Konuları Hakkında Bilgi İçin: İcra ve İflas Kanunu'nun şikayet nedenlerini belirten maddesini (genellikle Madde 16) ve bu nedenlere ilişkin Yargıtay içtihatlarını inceleyerek hangi durumlarda şikayet yoluna başvurulabileceğini öğrenebilirsiniz.
C) Şikâyetin Süresinde Yapılması
Şikayet hakkı, kural olarak belirli bir süre içinde kullanılmalıdır. Sürenin kaçırılması, şikayet hakkının düşmesine neden olur.
Şikayet Süreleri
- Yedi Günlük Şikâyet Süresi: Kural olarak, icra ve iflas dairelerinin işlem veya eylemlerine karşı şikayet süresi, işlemin öğrenildiği tarihten itibaren 7 gündür. Bu süre hak düşürücüdür.
- Süresiz Şikâyete Tabi Haller: Bazı istisnai durumlarda şikayet herhangi bir süreye tabi değildir, yani süresiz olarak şikayet edilebilir.
Süresiz Şikayete Tabi Haller:
- Bir Hakkın Yerine Getirilmemesi veya Sebepsiz Yere Sürüncemede Bırakılması
- Genel Olarak: İcra veya iflas dairesinin kanuni bir hakkı yerine getirmemesi veya sebepsiz yere sürüncemede bırakması durumlarında şikayet süresizdir. Örneğin, kanuni şartları taşıyan bir takip talebinin kabul edilmemesi.
- Konuyla İlgili Yargıtay Uygulaması: Yargıtay kararları, hangi durumlarda bir hakkın yerine getirilmediği veya sürüncemede bırakıldığına dair yol gösterir. Bu hallerin doğru tespiti önemlidir.
- Kamu Düzenine Aykırılık
- Genel Olarak: İcra veya iflas dairesi işleminin kamu düzenine açıkça aykırı olması durumunda şikayet herhangi bir süreye tabi değildir. Kamu düzenine aykırılık, toplumun temel değerlerine, anayasal ilkelere veya icra hukukunun temel prensiplerine ağır aykırılık hallerini kapsar (örn. kesinleşmemiş bir ilama dayalı ilamlı takip yapılması).
- Konuyla İlgili Yargıtay Uygulaması: Kamu düzenine aykırılık halleri ve süresiz şikayet kapsamına giren durumlar Yargıtay kararlarıyla şekillenmiştir.
Şikayet Süreleri Hakkında Bilgi İçin: İcra ve İflas Kanunu'nun şikayet sürelerini düzenleyen maddesini (genellikle Madde 16) ve süresiz şikayet hallerine ilişkin detaylı hukuki açıklamaları ve Yargıtay içtihatlarını inceleyerek şikayet süresini ve istisnalarını öğrenebilirsiniz.
III. ŞİKÂYETTE TARAFLAR
Şikayet başvurusunda "şikayet eden" ve "şikayet olunan" taraflar bulunur.
A) Şikâyet Eden
İcra veya iflas dairesinin işlemi nedeniyle hukuki menfaati ihlal edilen veya işlemden zarar gören herkes şikayet yoluna başvurabilir. Bunlar genellikle alacaklı, borçlu veya takip konusu işlemden etkilenen üçüncü kişiler (örn. haczedilen malın sahibi olduğunu iddia eden) olabilir.
B) Şikâyet Olunan
Şikayet, kural olarak icra veya iflas dairesinin işlemine yöneliktir. Şikayet dilekçesinde "şikayet olunan" olarak ilgili icra veya iflas dairesi gösterilir. Ancak uygulamada ve tebligat aşamasında takibin tarafları olan alacaklı ve borçlu da şikayetten haberdar edilir ve duruşmaya çağrılabilir.
Şikayette Taraflar Hakkında Bilgi İçin: İcra ve İflas Kanunu'nun şikayette taraf olabilecek kişileri belirten maddesini (genellikle Madde 16) ve şikayet başvurusunun kime karşı yapılacağına ilişkin hukuki açıklamaları inceleyebilirsiniz.
İcra ve iflas hukuku ile ilgili şikayet süreçlerinde profesyonel destek almak veya hukuki danışmanlık hizmetleri için bize ulaşabilirsiniz.
Ücretsiz Ön Değerlendirme İçin Bizimle İletişime Geçin