Ceza Hukukunda Basit Yargılama Usulü

• 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) - Madde 251 ve 252
• 7188 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

• Asliye ceza mahkemesince çözülmesi gereken,
• Adli para cezasını veya
• Üst sınırı iki yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda,

bu usul uygulanabilir.

Basit Yargılama Usulü Kapsamına Girebilecek Suç Örnekleri

• Basit yaralama (TCK m.86/1)
• Hakaret (TCK m.125)
• Tehdit (TCK m.106/1-2.cümle)
• Mala zarar verme (TCK m.151)
• Taksirle yaralama (TCK m.89)
• Hakkı olmayan yere tecavüz (TCK m.154)
• Güveni kötüye kullanma (TCK m.155)

A) SUÇ BASİT YARGILAMA USULÜ KAPSAMINDA OLMALIDIR

Yukarıda belirtildiği üzere, suçun asliye ceza mahkemesinin görev alanına girmesi ve adli para cezasını veya üst sınırı iki yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren suçlardan olması şarttır.

B) YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ, AKIL HASTALIĞI, AKIL ZAYIFLIĞI HALLERİ İLE SORUŞTURMA VEYA KOVUŞTURMA YAPILMASININ İZNE VEYA TALEBE BAĞLI OLDUĞU HALLER BULUNMAMALIDIR

Aşağıdaki durumlarda basit yargılama usulü uygulanamaz:

• Sanığın yaş küçüklüğü (18 yaşından küçük olması).
• Sanığın akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunması.
• Suçun soruşturulması veya kovuşturulması için şikayet, izin, talep gibi bir ön koşulun (örneğin, kamu davası açılmasının Milli Eğitim Bakanlığı'nın iznine bağlı olması) bulunması.

C) SUÇUN BASİT YARGILAMA USULÜ KAPSAMI DIŞINDAKİ BİR SUÇLA BİRLİKTE İŞLENMEMİŞ OLMASI GEREKİR

Eğer aynı iddianamede veya aynı kovuşturmada, basit yargılama usulü kapsamındaki bir suç ile kapsam dışındaki daha ağır bir suç birlikte işlenmişse (içtima hali), tüm yargılama genel hükümlere göre yapılır. Yani, basit yargılama usulü uygulanamaz.

D) MAHKEMECE BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANMASINA KARAR VERİLMELİDİR

Mahkeme, yukarıdaki koşulların varlığı halinde takdir hakkını kullanarak basit yargılama usulünü uygulamaya karar verir. Bu, mahkemenin zorunlu bir uygulaması değil, bir seçeneğidir.

A) TENSİP ZAPTININ HAZIRLANMASI

Mahkeme, iddianamenin kabulü üzerine tensip zaptı (ilk tutanak) düzenler ve basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verir.

B) İDDİANAMENİN TARAFLARA TEBLİĞİ

İddianame, sanığa, mağdura ve şikayetçiye tebliğ edilir. Tebligatla birlikte, sanığa on beş gün içinde savunmasını ve delillerini sunması istenir. Ayrıca, bu usulün uygulanması halinde cezada indirim yapılacağı ve itiraz etme hakkı olduğu da bildirilir.

C) İLGİLİ DELİLLERİN TOPLANMASI

Mahkeme, gerekli görürse, toplanması gereken ek delilleri kendiliğinden toplar. Bu deliller, sanığın savunması, mağdurun beyanı ve diğer mevcut belgeler olabilir.

D) MAHKEMECE KARAR VERİLMESİ

Mahkeme, on beş günlük süre geçtikten sonra, dosyayı inceleyerek duruşma yapmaksızın kararını verir. Bu karar, mahkûmiyet, beraat, düşme, reddetme gibi hükümlerden biri olabilir. Kararda, suçun basit yargılama usulüyle karara bağlandığı ve itiraz hakkı olduğu belirtilir.

E) SONUÇ CEZADAN İNDİRİM YAPILMASI

Eğer mahkeme sanık hakkında mahkûmiyet kararı verirse ve bu karar basit yargılama usulüyle verilmişse, belirlenen cezada dörtte bir (1/4) oranında indirim yapar. Bu indirim, sanığın duruşmasız yargılamayı kabul etmesi ve karara itiraz etmemesi karşılığında uygulanan bir teşviktir.

F) SEÇENEK YAPTIRIMLAR VE HAGB UYGULANABİLİR

Mahkeme, basit yargılama usulüyle verdiği mahkûmiyet kararında, cezanın miktar ve niteliğine göre adli para cezasına çevirme, cezanın ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) gibi seçenek yaptırımları da uygulayabilir.

G) DURUŞMA AÇILARAK YARGILAMAYA NORMAL USULDE DEVAM ETMEDE TAKDİR HAKKI

Mahkeme, basit yargılama usulünü uygularken, karar vermeden önce veya karar verdikten sonra itiraz üzerine, dosyanın basit yargılama usulüyle çözülemeyeceğine kanaat getirirse, duruşma açarak yargılamaya genel hükümlere göre devam etme takdir hakkına sahiptir.

Önemli Not: Hukuki hükümler ve dilekçeler, somut olayın tüm detaylarına, yasal mevzuata ve güncel Yargıtay içtihatlarına göre özenle hazırlanması gereken profesyonel belgelerdir. İnternet üzerindeki genel örnekler, sizin özel durumunuza uygun olmayabilir ve ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle, hukuki süreçlerde, özellikle ceza yargılamasında, mutlaka uzman bir ceza avukatından hukuki destek almanız şiddetle tavsiye edilir.

A) GENEL OLARAK

Sanık, mağdur, şikayetçi veya Cumhuriyet savcısı, kararın kendilerine tebliğinden itibaren on beş gün içinde karara itiraz edebilirler. İtiraz, kararı veren mahkemeye bir dilekçe ile yapılır.

İtirazın Sonuçları Açısından Önemli İstisnalar

• İtirazın Sanık Tarafından Yapılması Hali: Eğer karara sadece sanık itiraz etmişse, "reformatio in peius yasağı" (aleyhe bozma yasağı) uygulanır. Yani, duruşma sonucunda verilecek yeni hüküm, basit yargılama usulüyle verilen ilk kararda belirlenen ceza miktarından daha ağır olamaz.
• İtirazın Sanık Dışındaki Kişilerce Yapılması Hali: Eğer itiraz, sanık dışındaki bir taraf (örneğin mağdur, şikayetçi veya Cumhuriyet savcısı) tarafından yapılmışsa, aleyhe bozma yasağı uygulanmaz. Bu durumda, duruşma sonucunda sanık hakkında daha ağır bir ceza verilebilir.

C) İTİRAZ EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI

Basit yargılama usulüyle verilen karara süresi içinde hiçbir itiraz gelmezse, karar kesinleşir. Bu durumda, sanığa uygulanan dörtte bir (1/4) oranındaki indirimle belirlenen ceza, artık infaz edilebilir hale gelir.

Kaynaklar ve İlgili Mevzuat

• 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
• 7188 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu